Pema e Krishtlindjes, jo e Viti tė Ri

Marrė nga: http://peregrinus.al/

Nėse do tė pyesnim shqiptarėt, edhe ata tė besimit katolik se si quhet ajo pema me shumė zbukurime qė vendosin nėpėr shtėpi nė “kohėn e ardhjes” nė shumicėn e rasteve do tė pėrgjigjeshin pema e Vitit tė Ri. Sikurse nė shumė gjėra tjera edhe kėsaj tradite tė lidhur ngushtė mė religjionin e krishterė, diktatura komuniste arriti t’ia ndryshojė emėrtimin. Prej kohėsh nė tė gjitha kulturat pema ėshtė konsideruar si simbol i jetės. Ndryshe nga shumė pemė tjera bredhi ka njė domethėnie tė veēantė simbolike, sepse ai ėshtė gjithmonė jeshil dhe i begatė ndėrkohė qė pemėt tjera janė tė zhveshura dhe duken si tė thara. Kjo pemė pėrfaqėson jetėn e amshuar dhe shpresėn e kthimit nė jetė. Nė Greqinė antike bredhi ishte pema e shenjtė e Artemis-ės, mbrojtėse e lindjeve. Ndėrsa nė njė pjesė tė mirė tė Azisė veriore, bredhi ishte i konsideruar si pema kozmike, i mbjellė nė mes tė universit. Qė nė Kishėn antike ishte zakoni i zbukurimit i shtėpisė me degė dhe kurora, por ky zakon ishte i lidhur me ritet pagane tė pemėve dhe tė solsticit tė dimrit. Origjinėn e Pemės sė Krishtlindjes e pėrcakton shpengimi dhe krijimi. Pema e Krishtlindjes e futur nė kontekstin religjioz ėshtė shenjė paqeje dhe shprese, bredhi gjithmonė i jeshilėt pėr mė tepėr, simbolikisht na ēon te Biri i njeriut, “i Gjalli” (Zb 1, 18). Jezusi ėshtė vėrtetė “Pema e jetės” (Zb 2, 7), Ai pėrforcon dhe rivendos bashkimin ndėrmjet Hyjit dhe njeriut tė prishur prej Adamit dhe Evės nė Eden, ngaqė hėngrėn frutin e pemės sė ndaluar (Zan 3, 6). Tregohet se Shėn Bonifaci (lindi nė Angli rreth 680 dhe ungjillėzoj popujt gjermanik) nė natėn e Krishtlindjes sė 724-s,u pėrball me paganėt qė ishin mbledhur rreth “lisit tė shenjtė” qė paganėt e pėrdornin pėr tė adhuruar zotin Thor. Shėn Bonifaci sė bashku me disa dishepuj, mbėrrin nė aty ku ishin mbledhur tek “lisi i shenjtė” dhe ndėrsa paganėt po flijonin njė fėmijė, ai bėrtiti: “ky ėshtė lisi shenjtė juaji dhe ky ėshtė Kryqi i Krishtit qė do ta copėtoje ēekiēin e Thor-it zotit tuaj fals”. Mori njė sėpatė dhe filloj tė godiste lisin e shenjtė. Njė erė e fortė fryu papritur, lisi ra dhe u copėtua nė katėr pjesė. Mbrapa kėtij lisi tė rėndėsishėm gjendej njė bredh i ri i jeshilėt. Shėn Bonifaci iu drejtua pėrsėri paganėve: “Ky bredh i vogėl, bir i ri i pyllit, do tė jetė pema e shenjtė e juaja kėtė natė. Ėshtė druri i paqes, sepse shtėpitė tuaja janė tė ndėrtuara me bredha. Ėshtė shenja e njė jete pa fund, meqenėse ėshtė gjithmonė i jeshilėt. Vini re si drejtohet drejt qiellit. Le tė quhet pema e Krishtit fėmijė, mblidhuni rreth tij, jo nė mal, por nė shtėpitė tuaja, atje nuk do tė kryhen rite gjaku, por dhurata dashurie e rite mirėsie…” Shėn Bonifaci arriti tė konvertonte paganėt dhe kryeplaku i fshatit vendosi njė pemė nė shtėpinė e tij, duke vėnė sipėr degėve qirinj. Nga kėtu fillon mirėfilltė origjina e pemės qė ne sot vendosim nėpėr shtėpi. Pėrdorimi mė i zakonshėm dhe pėrhapja filloj gjatė periudhės sė shek XVII. Nė sheshin e Shėn Pjetrit nė Vatikan u vendos pėr herė tė parė nė Krishtlindjen e vitit 1982, pema ju dhurua Papės Shėn Gjon Pali II nja njė bashkėqytetar Polak qė e solli nė Romė. Pra tė dashur katolik mos ja bėni qefin “doktrinės komuniste-hoxhiste” duke e quajtur pema e Vitit tė Ri, por thirreni me krenari e simbolikė jete Pema e Krishtlindjes, Zotit tė Jetės.

Nga Agustin Bardhi